هر کسی رازی دارد ولی هیچ رازی به بزرگی و سنگینی سیرت ها نیست که معدن و کان شخصیت و رفتارهای ماست. هر کسی صورت و سیرتی دارد. اگر صورت و سیرت هر دو زیبا بود خیلی خوب است و بهترین حالت همین حالت است. بدترین حالت از حالت های چهارگانه آن است که صورت و سیرت ما زشت باشد. حال اگر انسان میان دو حالت دیگر بماند و حق انتخاب را به خودتان بدهند، شما کدام را انتخاب می کنید: 1. صورت زیبا و سیرت زشت؛ 2. صورت زشت و سیرت زیبا.

در دنیا انسان می تواند صورت زیبا داشته باشد و سیرت زشت، و حتی خیلی ها دوست ندارند، صورت زیبا داشته باشند و سیرتی زشت؛ زیرا کسی که سیرت زشت او را نمی بیند و آن چه به چشم می آید همان صورت است که زیبا است.

اما اگر دنیا طوری دیگر بود و این که سیرت آدم را می توانستی ببینی آن وقت دوست داشتی سیرت زشت داشته باشی یا صورت زشت؟

در آخرت این گونه است صورت و سیرت چهار حالت نخواهد داشت؛ بلکه دو حالت بیش تر نیست؛ هر آن چه در سیرت است همان نقش صورت می شود؛ پس این گونه نیست که انسان دو چهره و منافق باشد ، بلکه صورت و سیرت مطابق هم است و به سخن درست آن چه سیرت اوست همان صورتش را می سازد؛ زیرا شاکله و شخصیت او ست که صورت ظاهری اخروی او را درست می کند.

این که در آیات و روایات آمده انسان ها در قیامت دو دسته می شوند: 1. مسلمان ؛ 2. کافر، یعنی بهشتی و دوزخی، بیانگر همین نکته است.

پس صورت و سیرت انسان ها در آخرت دو حالت بیش تر نخواهد داشت: 1. صورت و سیرتی زشت ؛ 2. صورت و سیرتی زیبا.

به این معنا که هر چیزی که انسان در دنیا با علم و تزکیه شخصیت و شاکله اش را ساخته همان در قیامت بروز و ظهور می کند. پس اگر خودش را متاله و خدایی کرد در بهترین صورت و سیرت می اید(بقره، آیه 138 ) و اگر خودش را سنگ خارا و چوب خشک و چارپا ساخت (اعراف، آیه 179؛ فرقان، آیه 44) همان طوری در صحنه قیامت می آید.

خداوند در آیه 9 سوره طارق می فرماید: یَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ  ؛ در روزى که نهانها- نیتها و رازها- آشکار شود.

در مجمع البیان آمده است: واژه «سرائر» جمع «سریره» به معنى اوصاف و نیت‏ها و حالات درونى و نهانى و باطنى انسان، و واجباتى است که خدا انجام آنها را بر او واجب ساخته، و نیز رازهایى است میان خدا و خلق. خدا در روز رستاخیز این کارها را مى‏آزماید تا نیک آنها از نادرست آنها، و انجام‏رسان درست‏کار از فریب‏کار و تباه‏کننده مقررات و وظائف شناخته شود، و باطن‏ها و چهره‏ها براى مردم رو گردند.

از پیامبر گرامى آورده‏اند که فرمود: ضمن‏اللَّه خلقه اربع خصال: الصلوة و الزکوة و صوم رمضان و الغسل من الجنابة و هى السرائر التى قال اللَّه: یوم تبلى السرائر؛ خدا پاداش چند فضیلت رابراى انجام‏رسان آن ضمانت کرده است، که عبارتند از: نماز، پرداخت حقوق مالى، روزه ماه رمضان، و انجام غسل جنابت، و این‏ها سرائرى هستند که مى‏فرماید: روزى که درون‏ها آشکار مى‏گردد.

از «معاذ» آورده‏اند که از پیامبر گرامى از تفسیر «سرائر» که بندگان خدا در روز رستاخیز به وسیله آنها مورد آزمون قرار مى‏گیرند، پرسیدم. آن حضرت فرمود: سرائرکم هى اعمالکم من الصلوة و الصیام و الزکوة... و کلّ مفروض، لان الاعمال کلّها سرائر خفیة، فان شاء الرجّل قال: صلیت ولم یصل و ان شاء قال: توضأت ولم یتوضاء، فذلک قوله: یوم تبلى السرائر؛ سرائر شما همان اعمال مردم است؛ اعمالى بسان نماز، روزه، زکات، وضو، غسل جنابت و هر کار واجب دیگرى که خدا مقرر فرموده است؛ چرا که همه اعمال انسان مى‏تواند نهان باشد. آرى، اگر انسان بخواهد در حالى که نماز نخوانده و وضو نگرفته است، مى‏تواند بگوید نماز خوانده، و یا وضو ساخته‏ام! و این تفسیر کلام خداست که مى‏فرماید: یَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ.

به باور پاره‏اى منظور این است که: خداى فرزانه در روز رستاخیز عملکرد هر انسانى را براى همگان آشکار مى‏سازد تا آنان بدانند که او به خاطر چه عملى در خور پاداش یا کیفر گردیده است تا بر شادمانى و اندوه نیکان و ستمکاران افزوده شود. و واژه «سرائر» به معنى چیزى است که هر انسانى از کارهاى شایسته و یا ناشایسته و یا ایمان و کفر در دل نهان مى‏دارد.

از پاره‏اى دیگر چون «ابن عمر» آورده‏اند که: خدا در روز رستاخیز هر راز و نهانى را آشکار مى‏سازد و در نتیجه اثر آن در برخى چهره‏ها به صورت زیبایى و شادمانى نمایان مى‏گردد، و در برخى چهره‏ها به صورت رنج و اندوه.